Zmiany w zastrzeganiu PESEL: ochrona dla dzieci i małoletnich
Od listopada 2023 roku w Polsce funkcjonuje rządowy rejestr zastrzeżeń numerów PESEL, który ma na celu ochronę obywateli przed kradzieżą tożsamości i związanymi z nią oszustwami finansowymi. Dotychczas jednak zastrzeganie numeru PESEL było zarezerwowane wyłącznie dla osób pełnoletnich, co pozostawiało podatną na ryzyko grupę małoletnich. W odpowiedzi na tę lukę prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych (UODO) Mirosław Wróblewski wystąpił do ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego z propozycją zmian legislacyjnych, które umożliwiłyby rodzicom lub opiekunom prawnym zastrzeganie numerów PESEL dzieci. Celem tych działań jest wzmocnienie ochrony najmłodszych obywateli, przy jednoczesnym zachowaniu prostoty i bezpłatności procesu oraz zapewnieniu, że zastrzeżenie nie będzie ograniczało dostępu do usług zdrowotnych czy urzędowych.
- Od listopada 2023 roku działa rządowy rejestr zastrzeżeń numerów PESEL, a od czerwca 2024 roku instytucje finansowe mają obowiązek ich weryfikacji.
- Obecne przepisy pozwalają na zastrzeżenie numeru PESEL tylko osobom pełnoletnim, co pozostawia lukę w ochronie danych małoletnich.
- Prezes UODO Mirosław Wróblewski zwrócił się do ministra cyfryzacji z propozycją zmian legislacyjnych umożliwiających rodzicom lub opiekunom prawnym zastrzeganie numerów PESEL dzieci.
- Zastrzeżenie PESEL jest procesem prostym i bezpłatnym, nie ogranicza dostępu do usług zdrowotnych i urzędowych.
- Wprowadzenie zmian ma na celu zwiększenie bezpieczeństwa danych osobowych najmłodszych obywateli i uzupełnienie istniejących przepisów.
Historia i obecny stan systemu zastrzegania numeru PESEL
Rządowy rejestr zastrzeżeń numerów PESEL został uruchomiony 17 listopada 2023 roku, co zapoczątkowało systemową ochronę przed kradzieżą tożsamości w Polsce. Od 1 czerwca 2024 roku instytucje finansowe zostały zobowiązane do weryfikacji numerów PESEL swoich klientów, co znacząco podniosło skuteczność ochrony przed oszustwami finansowymi. Do czerwca 2025 roku z systemu skorzystało już około 6,5 miliona osób, co stanowi około jedną piątą dorosłych Polaków.
Obecne przepisy pozwalają jednak na zastrzeżenie numeru PESEL wyłącznie osobom pełnoletnim, co pozostawia istotną lukę w ochronie danych osobowych dzieci i młodzieży do 18. roku życia. Proces zastrzegania PESEL jest prosty i bezpłatny, jednak wymaga posiadania aktywnego profilu zaufanego, co potwierdzają doniesienia Forsal.pl oraz 300gospodarka.pl. Brak możliwości zastrzegania PESEL małoletnich powoduje, że ich dane pozostają bardziej narażone na wykorzystanie przez osoby trzecie.
Luka w ochronie danych małoletnich i apel UODO o zmiany legislacyjne
Prezes Urzędu Ochrony Danych Osobowych Mirosław Wróblewski wystąpił do ministra cyfryzacji Krzysztofa Gawkowskiego z prośbą o wprowadzenie zmian w ustawie o ewidencji ludności. Propozycja zakłada umożliwienie rodzicom lub opiekunom prawnym zastrzegania numerów PESEL dzieci, co ma uzupełnić istniejącą lukę prawną i zwiększyć bezpieczeństwo najmłodszych obywateli. UODO podkreśla, że obecny brak takiej możliwości naraża dzieci na ryzyko kradzieży tożsamości, zwłaszcza że małoletni mogą dokonywać niektórych czynności prawnych, co wskazują Forsal.pl oraz spidersweb.pl.
Rozszerzenie katalogu podmiotów uprawnionych do zastrzegania PESEL o opiekunów prawnych ma zapobiec nadużyciom i chronić dzieci przed wykorzystaniem ich danych w nieuprawniony sposób. Biznes w INTERIA.PL informuje, że zastrzeżenie numeru PESEL nie ogranicza dostępu do usług zdrowotnych ani urzędowych, co ma rozwiać obawy dotyczące ewentualnych utrudnień dla osób z zastrzeżonym numerem. Prezes UODO, jak podają rp.pl i dobreprogramy.pl, zwraca uwagę na pilną potrzebę zmian legislacyjnych, które uwzględnią małoletnich w systemie ochrony danych osobowych.
Znaczenie i skutki proponowanych zmian dla ochrony danych osobowych
Wprowadzenie możliwości zastrzegania numeru PESEL dzieci przez rodziców lub opiekunów prawnych jest istotnym krokiem w zwiększeniu ochrony przed finansowymi skutkami kradzieży tożsamości, takimi jak zaciąganie kredytów na cudze dane czy inne formy oszustw. Interia.pl oraz Forsal.pl podkreślają, że choć zastrzeżenie PESEL skutecznie ogranicza ryzyko oszustw u osób dorosłych, dotychczas nie obejmowało ono najmłodszych obywateli, którzy również mogą paść ofiarą takich przestępstw.
Proces zastrzegania pozostanie bezpłatny i nie będzie wpływał na dostęp do podstawowych usług publicznych, w tym zdrowotnych i urzędowych, co podkreślają zarówno INTERIA.PL, jak i rp.pl. Eksperci wskazują, że proponowane zmiany są niezbędne do uzupełnienia systemu ochrony danych osobowych w Polsce, zwłaszcza w świetle rosnącej liczby przypadków kradzieży tożsamości i nadużyć finansowych.
Portal tabletowo.pl zwraca uwagę, że dziś dorośli mogą zabezpieczyć się finansowo, ograniczając wypłaty do 12 900 zł dzięki zastrzeżeniu PESEL. Jeśli w przyszłości wprowadzimy odpowiednie zmiany w prawie, podobne rozwiązanie stanie się dostępne także dla dzieci i młodzieży, co znacząco poprawi ich bezpieczeństwo w cyfrowym świecie.