System kaucyjny w Polsce: rynek niegotowy na start 1 października 2025

Polska Federacja Producentów Żywności bije na alarm – polski rynek nie jest przygotowany na wprowadzenie systemu kaucyjnego, który ma wejść w życie od 1 października 2025 roku. Brak licencji dla operatorów systemu stwarza realne zagrożenie poważnych strat finansowych oraz chaosu w handlu detalicznym. Nowe przepisy obejmą butelki PET do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra, a obowiązek realizacji systemu spocznie na sklepach o powierzchni powyżej 200 m². Choć ustawodawca przewidział trzy miesiące okresu przejściowego na wprowadzenie oznaczeń kaucji, branża i eksperci wskazują na konieczność doprecyzowania regulacji i pilnego wdrożenia Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta, by uniknąć problemów przy starcie systemu.

Geneza i cele wprowadzenia systemu kaucyjnego w Polsce

Prace nad wprowadzeniem systemu kaucyjnego w Polsce rozpoczęły się ponad rok temu, a ostateczne regulacje zostały przegłosowane i podpisane przez prezydenta Andrzeja Dudę we wrześniu 2023 roku. Jak podaje OKO.press, Polska dołączy do grona 19 państw europejskich, które funkcjonują z podobnym rozwiązaniem, promującym odpowiedzialność za opakowania zwrotne.

Głównym celem systemu jest zwiększenie poziomu recyklingu oraz ponownego wykorzystania opakowań, co wpisuje się w realizację unijnej dyrektywy SUP (Single Use Plastics). Według inwestycje.plus, dyrektywa ta nakłada na kraje członkowskie obowiązek osiągnięcia selektywnej zbiórki na poziomie 77% do końca 2025 roku. System ma skutecznie ograniczyć ilość odpadów związanych z napojami i poprawić efektywność gospodarki odpadami.

Zakres systemu obejmuje butelki PET o pojemności do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz butelki szklane wielokrotnego użytku do 1,5 litra. Jak informuje farmer.pl, obowiązek przyjmowania tych opakowań i realizacji systemu zostanie nałożony na sklepy o powierzchni powyżej 200 m², które oferują napoje w opakowaniach objętych systemem. To właśnie w tych punktach konsumenci będą mogli zwracać opakowania i odzyskiwać kaucję.

Problemy i wyzwania przed wdrożeniem systemu

Mimo rosnącego zaangażowania w przygotowania, Polska Federacja Producentów Żywności jasno wskazuje, że kraj nie jest jeszcze gotowy na wdrożenie systemu w przewidzianym terminie 1 października 2025 roku. Jak podaje farmer.pl, kluczową przeszkodą jest brak wydanych licencji dla operatorów systemu, co może doprowadzić do poważnych strat finansowych i wywołać chaos w handlu detalicznym. Brak jasności co do tego, kto i w jaki sposób będzie zarządzał systemem, rodzi ryzyko destabilizacji rynku.

Eksperci oraz przedstawiciele branży apelują o doprecyzowanie przepisów. Podkreślają konieczność lepszej integracji systemów kasowych i informatycznych, aby proces przyjmowania i rozliczania opakowań przebiegał sprawnie. Jak podaje Super Biznes, współpraca z firmą COMP S.A. ma wesprzeć handel w technicznym wdrażaniu systemu poprzez integrację systemów kasowych i terminali sprzedaży, co jest kluczowe dla powodzenia całej operacji.

Dodatkowo branża komunalna zwraca uwagę, że wprowadzenie systemu kaucyjnego bez jednoczesnego wdrożenia Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP) może skutkować chaosem oraz marginalizacją samorządów lokalnych w systemie gospodarowania odpadami. Portalkomunalny.pl oraz OKO.press informują, że przeciwnicy modelu producentów wskazują na ukryte koszty, które mogą obciążyć gminy i apelują, aby najpierw uregulować kwestie ROP, zanim system kaucyjny zostanie wdrożony.

Praktyczne aspekty wdrożenia i perspektywy na przyszłość

System kaucyjny ma zacząć obowiązywać od 1 października 2025 roku, a sklepy o powierzchni powyżej 200 m² zostaną zobowiązane do przyjmowania butelek i puszek objętych systemem. Informacje te potwierdzają Infor.pl oraz ekoetos.pl.

Przepisy przewidują trzy miesiące okresu przejściowego, podczas którego do końca roku 2025 na rynek mogą trafiać produkty bez oznaczeń kaucyjnych. Jak podaje farmer.pl, ma to ułatwić dostosowanie się producentów i sprzedawców do nowych wymagań oraz zapobiec nagłym brakowi opakowań z kaucją.

Pomimo harmonogramu, eksperci i przedstawiciele branży ostrzegają, że rynek może nie być gotowy na tak szybkie wdrożenie systemu. Jak wskazują Executive Magazine oraz raportcsr.pl, wdrożenie może się opóźnić nawet o kilka miesięcy. Problemy techniczne, brak licencji operatorów oraz niejasności prawne stanowią poważne wyzwania, które muszą zostać rozwiązane, aby system działał efektywnie od pierwszego dnia.

Klucz do powodzenia systemu kaucyjnego leży w dobrej współpracy producentów, sklepów i operatorów. Jak podkreślają eksperci, tylko wspólne, dobrze zgrane działania pozwolą naprawdę ograniczyć odpady opakowaniowe i osiągnąć cele recyklingowe w Polsce. Bez tego łatwo o niepotrzebne napięcia i problemy, które mogą skomplikować działanie rynku i utrudnić realizację unijnych wymagań.