Sejm przyspiesza prace nad ustawą o świadczeniach dla cudzoziemców

Sejmowa komisja spraw wewnętrznych i administracji podjęła 11 września 2025 roku decyzję o dalszym losie rządowego projektu ustawy, który ma przedłużyć legalny pobyt obywateli Ukrainy w Polsce do 4 marca 2026 roku. Jednocześnie propozycja legislacyjna wprowadza istotne zmiany dotyczące prawa do świadczenia 800+ na dziecko, uzależniając je od aktywności zawodowej cudzoziemców przebywających w naszym kraju. Nowe przepisy mają na celu uszczelnienie systemu świadczeń socjalnych i ograniczenie nadużyć, co ma zostać osiągnięte m.in. poprzez miesięczną weryfikację zatrudnienia przez ZUS oraz obowiązek uczęszczania dzieci cudzoziemców do polskich szkół.

Projekt trafi do pierwszego czytania w Sejmie już 12 września 2025 roku, a prace nad nim toczą się w szybkim tempie, wpisując się w ambitny plan uchwalenia aż 28 ustaw w ciągu czterech dni. Rząd podkreśla, że intencją jest skierowanie pomocy przede wszystkim do cudzoziemców faktycznie aktywnych zawodowo, szczególnie obywateli Ukrainy, którzy pozostają w Polsce w związku z trwającym konfliktem na wschodzie.

Prace legislacyjne nad ustawą i jej główne założenia

W trakcie posiedzenia sejmowej komisji spraw wewnętrznych i administracji 11 września 2025 roku rozpatrzono projekt ustawy, który dotyczy dostępu cudzoziemców do świadczeń socjalnych w Polsce. Szczególnie istotne jest przedłużenie legalnego pobytu obywateli Ukrainy do 4 marca 2026 roku, co ma zapewnić im stabilność prawną w kontekście trwającego konfliktu zbrojnego.

Kluczowym elementem projektu jest uzależnienie prawa do świadczenia 800+ na dziecko od aktywności zawodowej cudzoziemców. Pracownicza aktywność będzie weryfikowana na podstawie odprowadzanych składek na ubezpieczenia społeczne, które muszą wynosić co najmniej 50% minimalnego wynagrodzenia, czyli 2333 zł brutto w 2025 roku. Ponadto wypłata świadczeń będzie powiązana z obowiązkiem uczęszczania dzieci do polskich szkół, z dopuszczalnymi wyjątkami dotyczącymi dzieci z niepełnosprawnościami.

Projekt ustawy ma zostać poddany pierwszemu czytaniu już 12 września 2025 roku. Prace legislacyjne odbywają się w ramach szerokiego planu, w którym przewidziano uchwalenie 28 ustaw w ciągu zaledwie czterech dni, co wskazuje na bardzo szybkie tempo działań parlamentarnych.

Jak podaje GazetaPrawna.pl, podczas prac komisji odrzucono poprawkę, która proponowała rozszerzenie wymogu aktywności zawodowej na wszystkich rodziców. Ostatecznie obowiązek ten pozostanie wyłącznie dla cudzoziemców, co ma chronić prawa obywateli Polski oraz uniknąć nadmiernego obciążenia systemu świadczeń.

Cele i mechanizmy kontroli w nowej ustawie

Rząd jednoznacznie wskazuje, że celem nowelizacji jest ograniczenie nadużyć i uszczelnienie systemu świadczeń socjalnych. Pomoc ma trafiać przede wszystkim do cudzoziemców faktycznie aktywnych zawodowo, z uwzględnieniem obywateli Ukrainy, którzy przebywają w Polsce w związku z sytuacją konfliktową na wschodzie – informuje GazetaPrawna.pl.

W ramach nowych regulacji Zakład Ubezpieczeń Społecznych będzie co miesiąc weryfikował aktywność zawodową cudzoziemców na podstawie składek odprowadzanych do systemu ubezpieczeń społecznych. System ma integrować dane z różnych instytucji, w tym ze Straży Granicznej, co pozwoli na skuteczniejsze monitorowanie legalności pobytu oraz prawa do świadczeń.

Kolejnym elementem nowelizacji jest obowiązek posiadania numeru PESEL przez cudzoziemców ubiegających się o świadczenia, co ma usprawnić identyfikację i kontrolę. Informuje o tym WarszawaWPigulce, podkreślając, że taki krok pozwoli na lepszą koordynację działań administracji publicznej.

Choć przepisy dotyczą cudzoziemców wszystkich narodowości, to szczególny nacisk położono na obywateli Ukrainy – zaznacza Konfederacja Lewiatan. Nowela przewiduje także ograniczenia w dostępie do świadczeń zdrowotnych dla nieubezpieczonych obywateli Ukrainy, co ma na celu ograniczenie zjawiska tzw. „turystyki medycznej”. Informacje na ten temat przekazują money.pl oraz prawo.pl.

Kontekst polityczny i ekonomiczny oraz reakcje środowisk

Projekt ustawy jest odpowiedzią na weto prezydenta Karola Nawrockiego, który argumentował, że świadczenia 800+ powinny być przysługujące tylko cudzoziemcom faktycznie pracującym w Polsce – podaje rp.pl. Ograniczenie wypłat tego świadczenia dla cudzoziemców ma przynieść oszczędności rządowi na poziomie poniżej 5 miliardów złotych – informuje TVN24 Biznes.

Eksperci oraz organizacje takie jak Konfederacja Lewiatan wskazują na potrzebę doprecyzowania przepisów, aby uniknąć potencjalnych problemów interpretacyjnych oraz wykluczenia społecznego – podaje lewiatan.org. Wskazują na konieczność wyważenia wymogów formalnych i realiów społecznych, by nie narazić cudzoziemców na nadmierne trudności.

W kontekście zmian planowanych w prawie pracy, które mają wejść w życie 1 czerwca 2026 roku, przewidziane jest uszczelnienie systemu zatrudniania cudzoziemców. Wśród najważniejszych rozwiązań jest przekształcanie umów cywilnoprawnych w umowy o pracę, co ma zwiększyć ochronę prawną pracowników – informują businessinsider.com.pl oraz infor.pl.

Senat wprowadził także poprawki dotyczące kar za łamanie prawa pracy, co podkreśla rosnące znaczenie regulacji związanych z zatrudnianiem cudzoziemców – wskazuje businessinsider.com.pl. Te działania mają za zadanie poprawić warunki pracy cudzoziemców i ograniczyć patologie na rynku pracy.

Rząd i parlament próbują znaleźć równowagę między wsparciem dla cudzoziemców a ochroną polskiego systemu społecznego i rynku pracy, zwłaszcza w obliczu trwającego kryzysu migracyjnego i napięć politycznych w regionie.