PIP z nowymi uprawnieniami: umowy zlecenia będą przekształcane w etaty
Państwowa Inspekcja Pracy (PIP) zyska nowe, znaczące uprawnienia, które mają na celu skuteczniejsze egzekwowanie przepisów prawa pracy w Polsce. Zmiany te, zatwierdzone 28 maja 2025 roku w ramach rewizji Krajowego Planu Odbudowy (KPO), pozwolą PIP na przekształcanie umów zlecenia i innych umów cywilnoprawnych w umowy o pracę. To rozwiązanie ma przeciwdziałać nadużyciom na rynku pracy i poprawić sytuację pracowników zatrudnionych na podstawie często krytykowanych „śmieciówek”.
- Państwowa Inspekcja Pracy zyska nowe uprawnienia do przekształcania umów zlecenia w umowy o pracę w ramach rewizji KPO zatwierdzonej 28 maja 2025 roku.
- Rząd zrezygnował z obowiązkowego oskładkowania wszystkich umów cywilnoprawnych, przekazując PIP narzędzia do skuteczniejszej walki z patologiami na rynku pracy.
- Zmiany mają wejść w życie w najbliższym czasie, a od 1 stycznia 2026 roku umowy zlecenia będą wliczane do stażu pracy, co wpływa na prawa pracownicze zleceniobiorców.
- Pracodawcy wyrażają obawy dotyczące ograniczenia swobody zawierania umów i postulują udział sądów pracy w procesie przekształcania umów.
- Nowe regulacje wiążą się z koniecznością zwiększenia budżetu PIP oraz są powiązane z innymi zmianami prawnymi, m.in. dotyczącymi zatrudniania cudzoziemców.
W zamian za rezygnację z obowiązkowego oskładkowania wszystkich umów cywilnoprawnych, Inspekcja zyska kompetencje do wydawania decyzji administracyjnych w zakresie kwalifikacji stosunku pracy. Nowe przepisy mają wejść w życie w najbliższym czasie, a ich wprowadzenie już wywołuje dyskusje w środowisku pracodawców i ekspertów rynku pracy, którzy analizują potencjalny wpływ tych rozwiązań na funkcjonowanie rynku zatrudnienia.
Nowe uprawnienia PIP w ramach rewizji Krajowego Planu Odbudowy
28 maja 2025 roku minister odpowiedzialny za nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy oficjalnie potwierdził zmiany w Krajowym Planie Odbudowy, które przewidują przyznanie PIP nowych, istotnych kompetencji. Najważniejszą z nich jest możliwość przekształcania umów zawartych na podstawie przepisów cywilnoprawnych, takich jak umowy zlecenia, w umowy o pracę. Ma to ułatwić walkę z nieprawidłowościami i nadużyciami, które od lat są problemem na polskim rynku pracy.
Jak podaje portal pulshr.pl, ta kluczowa zmiana oznacza odejście od powszechnego obowiązku oskładkowania wszystkich umów cywilnoprawnych, który dotychczas generował duże koszty po stronie pracodawców i państwa. Zamiast tego wzmocnione zostaną kompetencje PIP, która będzie mogła weryfikować charakter zatrudnienia i w razie wykrycia nieprawidłowości nakazać przekształcenie umowy w stosunek pracy.
Jednak jak wskazuje biznes.interia.pl, realizacja tych nowych zadań wymaga odpowiedniego wzmocnienia budżetu Inspekcji. Większe środki finansowe pozwolą na skuteczniejsze prowadzenie kontroli i wydawanie decyzji administracyjnych, co jest warunkiem powodzenia reformy.
Kontekst i konsekwencje zmian dla rynku pracy i pracodawców
Wcześniejsze relacje serwisu pulshr.pl wskazywały, że część pracodawców podnosi obawy dotyczące nowych uprawnień PIP. Przedsiębiorcy zwracają uwagę, że rozszerzenie kompetencji Inspekcji może ograniczać swobodę stron przy zawieraniu umów zlecenia i postulują, aby kompetencje te uzupełnić o rolę sądów pracy w rozstrzyganiu sporów. Takie rozwiązanie miałoby zapewnić bardziej obiektywną ocenę charakteru zatrudnienia.
Z kolei według portalu superbiz.se.pl, zmiany mają przede wszystkim służyć skuteczniejszemu przeciwdziałaniu patologiom na rynku pracy, zwłaszcza tzw. „śmieciówkom” – czyli umowom, które są wykorzystywane do obejścia przepisów prawa pracy i pozbawiają pracowników podstawowych praw.
Rezygnacja z obowiązkowego oskładkowania umów zlecenia jest ceną, jaką płaci państwo i pracodawcy za przekazanie PIP nowych narzędzi do walki z nieprawidłowościami – podkreśla pulshr.pl. W efekcie, od 1 stycznia 2026 roku umowy zlecenia będą wliczane do stażu pracy, co niesie za sobą konkretne korzyści dla zleceniobiorców, takie jak prawo do dłuższych urlopów czy jubileuszy – informuje PIT.pl.
Dodatkowo, jak donosi deon.pl, okresy pracy na podstawie umowy zlecenia będą potwierdzane przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), co formalizuje ich wpływ na prawa pracownicze i pozwala na lepszą ochronę zatrudnionych.
Powiązane zmiany prawne i praktyczne aspekty zatrudnienia
Warto również zwrócić uwagę na inne zmiany, które wchodzą w życie od 1 czerwca 2025 roku i dotyczą powierzania pracy cudzoziemcom. Zgodnie z informacjami PIT.pl, nowe przepisy regulują warunki zatrudniania obcokrajowców zarówno na podstawie umów o pracę, jak i umów zlecenia, wprowadzając obowiązek wcześniejszego podpisania umowy przed dopuszczeniem do pracy.
Poradnikprzedsiebiorcy.pl podkreśla, że osoby zmieniające stanowisko pracy muszą przejść odpowiednie badania wstępne, co ma zapewnić bezpieczeństwo i higienę pracy. Ponadto minimalna stawka godzinowa dla umów zlecenia jest powiązana z minimalnym wynagrodzeniem, co wpływa na koszty zatrudnienia i wymusza ich dostosowanie do obowiązujących standardów.
Znaczenie przekształcenia umów cywilnoprawnych w umowy o pracę podkreśla również fakt, że zleceniobiorca traktowany jest jak pracownik, gdy zawarta jest umowa o pracę. Oznacza to rozszerzenie uprawnień pracowniczych, takich jak prawo do urlopu, ubezpieczeń społecznych czy ochrony przed zwolnieniem.
Nowe przepisy i zmiany organizacyjne to ważny krok w stronę bardziej uporządkowanego rynku pracy i większego bezpieczeństwa dla zatrudnionych w Polsce. Ostateczny efekt zależy jednak od tego, jak skutecznie PIP wykorzysta swoje nowe uprawnienia oraz jak dobrze uda się utrzymać otwarty dialog między pracodawcami, pracownikami i instytucjami państwowymi.