Nowela prawa osłabia kontrolę nad organizacjami pozarządowymi
Ministerstwo Sprawiedliwości przygotowało projekt nowelizacji prawa dotyczącego organizacji pozarządowych, który 16 maja 2025 roku trafił do Komitetu Stałego Rady Ministrów. Proponowane zmiany przewidują wykluczenie możliwości składania skargi kasacyjnej przez organizacje społeczne, jeśli uczestniczą one w postępowaniu jedynie jako strony niebędące głównymi inicjatorami. Taka modyfikacja wywołuje obawy o ograniczenie mechanizmów kontroli i transparentności funkcjonowania NGO, które pełnią ważną rolę w społeczeństwie obywatelskim.
- Ministerstwo Sprawiedliwości 16 maja 2025 skierowało do Komitetu Stałego Rady Ministrów projekt nowelizacji prawa dotyczący NGO.
- Nowela wyklucza możliwość składania skargi kasacyjnej przez organizacje społeczne działające jako uczestnicy postępowania.
- Eksperci ostrzegają, że zmiany osłabiają mechanizmy kontroli i transparentność organizacji pozarządowych.
- Rząd podkreśla skalę deregulacji, ale pojawiają się obawy o wpływ lobbingu i ryzyko blokady zmian przez prezydenta.
- Proces legislacyjny może być kontrowersyjny ze względu na możliwość wprowadzania zmian przez rozporządzenia i gotowe projekty aktów prawnych.
Eksperci i krytycy podkreślają, że deregulacja może skutkować zmniejszeniem nadzoru państwa nad organizacjami pozarządowymi, co z kolei może osłabić ich odpowiedzialność oraz zdolność do reagowania na nieprawidłowości. Rząd natomiast podkreśla, że proponowane zmiany mają na celu uproszczenie i usprawnienie działania podmiotów, choć pojawiają się głosy o możliwym wpływie lobbingu oraz ryzyku blokady projektu przez prezydenta.
Projekt nowelizacji prawa dla organizacji pozarządowych – kluczowe zmiany
16 maja 2025 roku Ministerstwo Sprawiedliwości skierowało do Komitetu Stałego Rady Ministrów projekt nowelizacji prawa dotyczącego organizacji pozarządowych. Jednym z najistotniejszych zapisów projektu jest wykluczenie możliwości składania skargi kasacyjnej przez organizacje społeczne, które działają jedynie jako uczestnicy postępowania. Oznacza to, że w sytuacji, gdy NGO nie są stroną główną, ich prawo do odwołań w sądach najwyższych instancji zostanie ograniczone.
Zmiana ta, zdaniem krytyków, może osłabić pozycję organizacji pozarządowych w procesach prawnych. Jak podaje Business Insider, nowela ma charakter deregulacyjny, jednak wzbudza obawy o osłabienie mechanizmów kontroli nad NGO. Zniesienie prawa do skargi kasacyjnej dla uczestników postępowania może pozbawić organizacje ważnego instrumentu prawnego, który pozwala im na skuteczne monitorowanie i wpływanie na decyzje sądowe.
Obawy ekspertów i krytyków – ograniczenie nadzoru i transparentności
Eksperci zajmujący się prawem i sektorami społecznymi wskazują, że proponowane zmiany mogą znacząco ograniczyć nadzór nad organizacjami pozarządowymi i zmniejszyć transparentność ich działania. To z kolei może negatywnie wpłynąć na ich funkcjonowanie i rolę, jaką pełnią w społeczeństwie obywatelskim.
Krytycy podkreślają, że deregulacja, poprzez zmniejszenie odpowiedzialności NGO oraz kontroli ze strony państwa, otwiera furtkę do potencjalnych nadużyć. Business Insider informuje, że osłabienie mechanizmów kontroli może utrudnić wykrywanie i przeciwdziałanie nieprawidłowościom w działaniu organizacji społecznych, co stanowi poważne ryzyko dla transparentności i etycznego funkcjonowania tych podmiotów.
Kontekst deregulacji i możliwe konsekwencje polityczne
Rząd chwali się, że wprowadza deregulację prawa na niespotykaną dotąd skalę, mającą na celu uproszczenie działania różnych podmiotów, w tym organizacji pozarządowych. Jednakże, jak wskazuje Business Insider, w trakcie procesu legislacyjnego pojawiały się sygnały o podrzucaniu gotowych projektów aktów prawnych, co rodzi pytania o wpływ lobbingu na kształt nowelizacji.
Dodatkowo, jak podaje rp.pl, rząd może dokonywać deregulacji także poprzez rozporządzenia, co pozwala na wprowadzanie zmian bez pełnej kontroli parlamentu i zwiększa zakres ingerencji w funkcjonowanie NGO. W tej sytuacji pojawia się możliwość, że prezydent może zablokować niektóre kontrowersyjne zmiany, co wskazuje na potencjalne napięcia polityczne wokół tej nowelizacji.
Business Insider wcześniej zwracał uwagę na kontrowersje wokół zespołu Rafała Brzoski, który miał wpływ na proces legislacyjny dotyczący deregulacji. Te wątpliwości pokazują, jak skomplikowane i pełne wyzwań bywa wprowadzanie zmian prawnych dotyczących działania organizacji pozarządowych.