NFOŚiGW cofa 41 mln zł dotacji z programu Czyste Powietrze

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) wydał decyzję o zwrocie blisko 41 mln zł dotacji przyznanych w ramach programu „Czyste Powietrze”. Dotyczy to około 1,5 tysiąca beneficjentów, którzy otrzymali wsparcie finansowe na poprawę efektywności energetycznej i termomodernizację swoich nieruchomości. W konsekwencji 1,4 tysiąca umów zostało wypowiedzianych, a w 652 przypadkach wysokość przyznanych dotacji została pomniejszona. Powodem tych działań są wykryte nieprawidłowości, które w wielu sytuacjach wynikają z działalności nieuczciwych wykonawców — pobrali oni środki, nie realizując zamówionych prac.

Nabór w programie zawieszono w listopadzie 2024 roku, a kontrole nadal trwają, co oznacza, że liczba beneficjentów zobowiązanych do zwrotu dotacji może jeszcze wzrosnąć. Największe kwoty zwrotów odnotowano w Katowicach, gdzie łączna suma przekracza 11 mln zł, co wskazuje na poważne problemy w tym regionie. Jak podaje portal portalsamorzadowy.pl, podjęte decyzje są efektem szeroko zakrojonych kontroli i audytów prowadzonych przez NFOŚiGW.

Skala zwrotów i powody cofnięcia dotacji

NFOŚiGW nakazał zwrot blisko 41 mln zł, co stanowi znaczącą część środków przekazanych w ramach programu „Czyste Powietrze”. Dotyczy to około 1,5 tysiąca beneficjentów, którzy zostali zobowiązani do oddania przyznanych funduszy z powodu wykrytych nieprawidłowości. W 1,4 tysiąca przypadków umowy zostały wypowiedziane, co oznacza całkowite cofnięcie dotacji, natomiast w 652 sytuacjach nastąpiło pomniejszenie kwoty wsparcia.

Problemy te wynikają przede wszystkim z działań nieuczciwych wykonawców, którzy pobrali środki, lecz nie wykonali zleconych prac. Taka sytuacja nie tylko narażała budżet państwa na straty, ale również podważała zaufanie do programu oraz ograniczała jego skuteczność. Warto podkreślić, że wymogi dotyczące zwrotu dotacji mogą obowiązywać nawet do pięciu lat po zakończeniu inwestycji, co świadczy o długoterminowym charakterze prowadzonych kontroli.

Jak podaje portal portalsamorzadowy.pl, decyzje o cofnięciu dotacji są efektem trwających audytów i szczegółowych kontroli, prowadzonych przez instytucję, która stara się na bieżąco eliminować nieprawidłowości i zapewnić prawidłowe wykorzystanie środków publicznych.

Chronologia działań i aktualny stan programu

W ciągu 2024 roku NFOŚiGW wypowiedział już 1,4 tysiąca umów w ramach programu „Czyste Powietrze”, co stanowi znaczące działanie naprawcze wobec beneficjentów, którzy nie spełnili warunków umowy. W odpowiedzi na ujawnione nieprawidłowości, w listopadzie 2024 roku zawieszono nabór do programu, aby umożliwić szczegółową weryfikację dotychczasowych działań i procesów.

Kontrole nadal trwają i mogą doprowadzić do kolejnych decyzji dotyczących zwrotów dotacji. Według serwisu GazetaPrawna.pl, największa liczba zwrotów została odnotowana w Katowicach, gdzie kwota przekracza 11 mln zł. To wskazuje, że w tym regionie problemy z realizacją programu są szczególnie poważne.

Dodatkowo, jak informuje globenergia.pl, około 30% wniosków składanych przez operatorów dotyczyło dotacji w wysokości 100%. Taka praktyka mogła zwiększać ryzyko nadużyć i wpływać na skalę koniecznych zwrotów, co było jednym z powodów podjęcia decyzji o zawieszeniu naboru i zaostrzeniu kontroli.

Konsekwencje dla beneficjentów i dalsze perspektywy

Beneficjenci, którzy otrzymali dotacje, a następnie nie spełnili wymogów programu, muszą liczyć się z obowiązkiem zwrotu środków, nawet do pięciu lat po zakończeniu inwestycji. Wypowiedzenie umów i pomniejszenie dotacji mają bezpośredni wpływ na sytuację finansową wielu osób i firm, które skorzystały z programu „Czyste Powietrze”.

Trwające kontrole wskazują na możliwość ujawnienia kolejnych nieprawidłowości, co może skutkować dalszymi zwrotami oraz wstrzymaniem środków dla kolejnych beneficjentów. Decyzje podjęte przez NFOŚiGW mają na celu przede wszystkim uszczelnienie programu, poprawę jego transparentności oraz zapobieganie nadużyciom w przyszłości.

Jak zauważa portalsamorzadowy.pl, te działania są częścią szerszej strategii mającej na celu zwalczanie nieuczciwych praktyk w ochronie środowiska. Tylko dzięki transparentności i skuteczności programów publicznych możliwe będzie osiągnięcie ekologicznych i społecznych celów, które stoją za inicjatywą „Czyste Powietrze”.