NATO planuje podnieść wydatki na obronność do 5% PKB. Hiszpania pozostaje przy 2%

Podczas czerwcowego szczytu NATO, który odbędzie się w Hadze, członkowie Sojuszu planują zatwierdzić znaczące podniesienie celu wydatków na obronność z dotychczasowych 2 proc. PKB do aż 5 proc. To decyzja motywowana rosnącymi wyzwaniami bezpieczeństwa na świecie, w tym koniecznością dalszego wsparcia wojskowego dla Ukrainy. Stany Zjednoczone aktywnie naciskają na swoich sojuszników, aby zwiększyli nakłady finansowe na obronę, podczas gdy Hiszpania wyraźnie deklaruje chęć utrzymania wydatków na dotychczasowym poziomie 2 proc. PKB. Nowe zasady mają również umożliwić wliczanie pomocy wojskowej dla Ukrainy do wydatków obronnych, co stanowi istotną zmianę w dotychczasowym podejściu NATO.

Decyzja o podniesieniu celu wydatków na obronność to odpowiedź na zmieniającą się sytuację geopolityczną i rosnące zagrożenia, które wymagają zwiększenia zdolności obronnych państw członkowskich. Jednocześnie wywołuje ona dyskusje i różnice stanowisk wśród członków Sojuszu, pokazując, że kwestia finansowania obronności pozostaje jednym z najważniejszych, ale i najbardziej kontrowersyjnych tematów na forum NATO.

Nowy cel wydatków na obronność w NATO – tło i propozycje

Dotychczasowy cel wydatków na obronność w NATO wynosi 2 proc. produktu krajowego brutto każdego państwa członkowskiego. Jednak Sojusz coraz częściej podkreśla, że ta wartość jest niewystarczająca wobec obecnych zagrożeń i wyzwań bezpieczeństwa. W związku z tym podczas czerwcowego szczytu w Hadze planowane jest zatwierdzenie podniesienia tego celu do poziomu 5 proc. PKB. Ma to na celu zdecydowane zwiększenie zdolności obronnych państw członkowskich oraz umożliwienie skuteczniejszego reagowania na kryzysy, takie jak trwający konflikt na Ukrainie.

Jak podaje portal portalobronny.se.pl, propozycja ta wynika z konieczności wzmocnienia inwestycji obronnych, w tym przede wszystkim zwiększenia pomocy wojskowej dla Ukrainy. Wcześniejsze informacje przekazywane przez euractiv.pl wskazywały, że NATO formalnie proponuje, aby każde państwo członkowskie przeznaczało na obronność co najmniej 5 proc. swojego PKB. To znaczący wzrost w porównaniu do dotychczasowego celu, który może wymagać istotnych zmian w budżetach obronnych wielu krajów.

Różnice stanowisk państw członkowskich – Hiszpania i USA

Wśród członków Sojuszu pojawiają się jednak różnice co do podniesienia celu wydatków. Hiszpania jasno deklaruje, że zamierza utrzymać wydatki na obronność na poziomie 2 proc. PKB. Jak podaje portal portalobronny.se.pl, hiszpańskie władze nie popierają podniesienia celu do 5 proc., argumentując swoje stanowisko względami budżetowymi i innymi priorytetami politycznymi.

Z kolei Stany Zjednoczone odgrywają aktywną rolę w wywieraniu presji na sojuszników, by zwiększyli swoje wydatki do zaproponowanego poziomu 5 proc. PKB. Potwierdzają to informacje przekazywane przez Wiadomości Radia Znad Wilii, które podkreślają, że Waszyngton postrzega takie zwiększenie nakładów jako kluczowe dla utrzymania przewagi militarnej NATO oraz skutecznego wsparcia Ukrainy.

Dodatkowo należy zauważyć, że nie wszystkie państwa NATO dotychczas osiągnęły wyznaczony cel 2 proc. PKB na obronność, co jeszcze bardziej komplikuje realizację nowych, wyższych wymagań. Ta rozbieżność pokazuje, że w Sojuszu nie ma pełnej jednomyślności, a podniesienie celu może spotkać się z różnym odzewem.

Nowe zasady wliczania wydatków – wsparcie dla Ukrainy i inwestycje

Istotną zmianą w proponowanych regulacjach jest również sposób liczenia wydatków obronnych. NATO planuje, aby nowe inwestycje oraz pomoc wojskowa dla Ukrainy były wliczane do 5-procentowego celu wydatków na obronność. Oznacza to, że państwa członkowskie będą mogły zaliczać do swojego budżetu obronnego środki przeznaczone na wsparcie militarne dla Ukrainy, co wcześniej nie było standardową praktyką.

Forsal.pl podkreśla, że tylko nowe pieniądze przeznaczone na obronność, w tym pomoc dla Ukrainy, będą zaliczane do tego celu. Taka zmiana może znacznie ułatwić państwom realizację nowych wymagań finansowych, zwłaszcza tym, które aktywnie wspierają Ukrainę. EURACTIV.pl wskazuje, że również nowe zakupy sprzętu dla Ukrainy będą wliczane do wydatków obronnych, co stanowi zasadniczą modyfikację dotychczasowego podejścia do liczenia budżetów obronnych.

Ponadto wcześniejsze doniesienia, na przykład ze strony kresy.pl, informują, że NATO planuje pięciokrotny wzrost zdolności obrony powietrznej, co będzie wymagało znaczących inwestycji finansowych. Realizacja tego celu będzie możliwa jedynie przy zwiększonych nakładach, co dodatkowo uzasadnia podwyższenie celu wydatków.

Skala i konsekwencje finansowe podniesienia celu

Podniesienie celu wydatków na obronność do 5 proc. PKB oznacza dla wielu państw członkowskich konieczność istotnego zwiększenia budżetów obronnych, co niesie ze sobą szerokie konsekwencje gospodarcze i polityczne. Jak informuje onet.pl, każdy punkt procentowy wydatków na obronność to około 45 mld euro dla Niemiec, co dobrze obrazuje skalę finansowego zaangażowania, jakiego wymaga realizacja nowych założeń.

Niemcy, będące jednym z największych krajów NATO, planują zwiększyć swoje wydatki na obronność do około 3,5 proc. PKB. Choć jest to znaczący wzrost w porównaniu do wcześniejszych lat, to wciąż pozostaje poniżej proponowanego celu 5 proc., co może stawiać pod znakiem zapytania pełną realizację nowych wymagań.

Dla wielu innych państw taka zmiana będzie wymagała przemyślenia polityki budżetowej i być może dokonywania cięć w innych obszarach wydatków publicznych. Zwiększenie finansowania obronności do takiego poziomu może również wpłynąć na relacje polityczne wewnątrz poszczególnych krajów, a także na dynamikę współpracy w ramach NATO.

—

Podniesienie celu wydatków na obronność do 5 proc. PKB podczas szczytu NATO w Hadze to odpowiedź na rosnące wyzwania bezpieczeństwa oraz potrzebę większego wsparcia dla Ukrainy. Nowe zasady uwzględniania pomocy wojskowej w budżetach mogą pomóc osiągnąć ten ambitny cel, choć różnice zdań, zwłaszcza między Hiszpanią a Niemcami, pokazują, że nie będzie to łatwe zadanie. Ta decyzja z pewnością wpłynie na finanse i politykę całego Sojuszu w nadchodzących latach.